“সমাসেই হৈছে ব্যাকৰণৰ আধাৰশিলা। ইয়াক নুবুজিলে ভাষাৰ গভীৰতালৈ যোৱা টান।” — অসমীয়া ব্যাকৰণ বিশেষজ্ঞ

 

সমাস কিয় গুৰুত্বপূৰ্ণ?

HSLC পৰীক্ষাত ব্যাকৰণৰ প্ৰায় ১৫-২০% নম্বৰ সমাসৰ পৰা আহে। ইয়াক বুজিলে:

1. জটিল শব্দৰ অৰ্থ উলিয়াব পাৰি (যেনে: পীতাম্বৰ = পীত অম্বৰ যাৰ)

2. ৰচনা আৰু ব্যাকৰণৰ খণ্ডত সহজে নম্বৰ লাভ কৰিব পাৰি।

3. সাহিত্যৰ গভীৰ বুজাবুজি বৃদ্ধি হয়।

সমাসৰ প্ৰকাৰ (৬ বিধ): চিনাক্ত কৰাৰ সহজ উপায়

১. তৎপুৰুষ:

• চিন: পূৰ্বপদৰ বিভক্তি লোপ হয়।

• উদাহৰণ: ৰাজপুত্ৰ (ৰজাৰ পুত্ৰ), বনবাস (বনত বাস)

২. দ্বন্দ্ব:

• চিন: দুটা পদৰ অৰ্থ সমান।

• উদাহৰণ: ৰামলক্ষ্মণ (ৰাম আৰু লক্ষ্মণ), হাতভৰি (হাত আৰু ভৰি)

৩. দ্বিগু:

• চিন: সংখ্যাবাচক শব্দ থাকে।

• উদাহৰণ: চাৰিআলি (চাৰি আলি), সাতদিন (সাত দিন)

৪. কৰ্মধাৰয়:

• চিন: বিশেষণ + বিশেষ্য।

• উদাহৰণ: নীলপদ্ম (নীল বৰণৰ পদ্ম), শোকাগ্নি (শোক ৰূপী অগ্নি)

৫. বহুব্ৰীহি:

• চিন: সমস্ত পদটোৱে সমস্যমান পদৰ অৰ্থ নুবুজায়।

• উদাহৰণ: পীতাম্বৰ (পীত অম্বৰ যাৰ), চক্ৰপাণি (চক্ৰ আছে যাৰ হাতত)

৬. অব্যয়ীভাব:

• চিন: অব্যয় পূৰ্বপদ হিচাপে থাকে।

• উদাহৰণ: যথোচিত (যত উচিত), আজীৱন (জীৱনলৈকে)

HSLC বিজ্ঞানৰ বাবে ৫০টা MCQ প্ৰশ্ন (নমুনা ১০টা)

১. “ৰাজপুত্ৰ” শব্দটোৰ সমাসৰ প্ৰকাৰ কি?
(ক) কৰ্মধাৰয়
(খ) দ্বিগু
(গ) তৎপুৰুষ ✅
(ঘ) বহুব্ৰীহি

২. “ৰামলক্ষ্মণ” শব্দত কোনটো সমাস ব্যৱহাৰ হৈছে?
(ক) দ্বন্দ্ব ✅
(খ) দ্বিগু
(গ) তৎপুৰুষ
(ঘ) অব্যয়ীভাব

৩. “চাৰিআলি” শব্দটোৰ ব্যাসবাক্য হ’ল—
(ক) চাৰি আলিৰ সংযোগ ✅
(খ) চাৰিটা আলি
(গ) চাৰিৰ আলি
(ঘ) ওপৰৰ এটাও নহয়

MCQ প্ৰশ্ন সিদ্ধিৰ ৫টা গুৰুত্বপূৰ্ণ টিপছ

১. ব্যাসবাক্যৰ সহায় লওক: সমাস চিনাক্ত কৰোতে প্ৰথমে ব্যাসবাক্য (মূল পদ) লিখিবলৈ চেষ্টা কৰক।
২. বিভক্তিৰ লোপ: তৎপুৰুষ সমাসত পূৰ্বপদৰ বিভক্তি (যেনে: ৰ, ৰে, ত) লোপ পায়।
৩. অৰ্থৰ পৰিবৰ্তন: বহুব্ৰীহিত সমস্ত পদটোৱে সম্পূৰ্ণ নতুন অৰ্থ দাঙি ধৰে।
৪. প্ৰতিযোগিতামূলক প্ৰশ্ন: যেনে— “শূলপাণি” সমাসৰ প্ৰকাৰ হ’ল— বহুব্ৰীহি ✅
৫. পুৰণি প্ৰশ্নকাকত চাওক: ২০১৫-২০২৩ লৈ সমাসৰ প্ৰশ্ন একেটা ধৰণৰ হয়

FAQs: সমাস সম্পৰ্কে সঘনাই সোধা প্ৰশ্ন

১. সমাস কেনেকৈ চিনিব পাৰি?

• সমস্ত পদটো ভাঙি চালে দুটা বা ততোধিক পদ পোৱা যায়। যেনে: ৰোগমুক্ত = ৰোগৰ পৰা মুক্ত (তৎপুৰুষ)।

২. HSLC পৰীক্ষাত সমাস কিমান নম্বৰৰ আহে?

• প্ৰতি বছৰে ৫-৮ নম্বৰ সমাসৰ পৰা আহে। ২ নম্বৰৰ MCQ বা ৪ নম্বৰৰ বিশ্লেষণধৰ্মী প্ৰশ্ন থাকে ।

৩. উদাহৰণ লিখাৰ সময়ত কি মনত ৰাখিব লাগে?

• ব্যাসবাক্য, সমাসৰ নাম, আৰু বিভক্তি লোপৰ কাৰণ স্পষ্টকৈ উল্লেখ কৰিব লাগে।

৪. সহজতে সমাস শিকিবৰ উপায় কি?

• প্ৰতিটো সমাসৰ ৫টা উদাহৰণ মুখস্থ কৰক আৰু প্ৰতিদিনে ১০ মিনিট অনুশীলন কৰক।

৫. বহুব্ৰীহি আৰু কৰ্মধাৰয়ৰ পাৰ্থক্য কি?

• কৰ্মধাৰয়ত পদ দুটাৰ পৰস্পৰ সম্বন্ধ থাকে (যেনে: নীলপদ্ম), কিন্তু বহুব্ৰীহিত এটা সম্পূৰ্ণ নতুন অৰ্থ ওলায় (যেনে: পীতাম্বৰ = কৃষ্ণ)।

উপসংহাৰ: কিয় এই MCQ প্ৰশ্নবোৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ?

এই ৫০টা MCQ প্ৰশ্ন HSLC বিজ্ঞানৰ বাবে ৰচনা কৰা হৈছে পুৰণি প্ৰশ্নকাকত (২০১৫-২০২৩) আৰু ব্যাকৰণ গ্ৰন্থৰ আলমত । প্ৰতিটো প্ৰশ্নে ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক:

• সময় নিয়ন্ত্ৰণ কৰাত সহায় কৰে,

• প্ৰকৃত জ্ঞান পৰীক্ষা কৰে,

• পৰীক্ষাৰ ভয় আতঁৰোৱাত সহায় কৰে।

শেষ কথাঃ “ব্যাকৰণৰ জ্ঞানেই হৈছে ভাষাৰ মুক্তি।” এই ৫০টা MCQ প্ৰশ্ন HSLC বিজ্ঞানৰ বাবে আয়ত্ত কৰি আত্মবিশ্বাসৰ সৈতে পৰীক্ষালৈ আগবাঢ়ক!